Czy nam się to podoba, czy nie. Czy chcemy, czy nie. Czy wierzymy w solidarność pokoleń w tym zakresie, czy nie. Czy też w to, że w ZUS odkładamy środki na swoją emeryturę, by na stare lata zwiedzać świat na jachcie… To ZUS trzeba płacić. W przypadku osób pracujących na etacie jest to bardziej zakamuflowane, bo raczej umawiamy się z pracodawcą na pensję netto. W przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą jest to już zdecydowanie wyraźniejszy „przykry obowiązek”, bo nawet jak z kontrahentami umawiamy się na kwoty netto, by uwzględnić podatki, to ZUS i tak będzie bonusem, i to czasem dość dotkliwym, bo w standardzie taka przyjemność kosztuje ~1 500 zł miesięcznie. Przynajmniej w standardzie…

Mały ZUS Plus

I choć nawet gdy zarabiamy kilka średnich krajowych miesięcznie, to taki dodatkowy comiesięczny przelew na ~1 500 zł ze świadomością, że większość z tego (bo zdrowotna ma faktycznie sens) da nam tle korzyści, że równie dobrze moglibyśmy napalić tymi pieniędzmi w kominku (albo wydać na… ;-)). Jeszcze większy problem mają jednak osoby, które zarabiają czasem nawet mniej niż średnia krajowa, i to nie tylko ze względu na sezonowość swojej działalności. W takim przypadku często jest tak, że choć dochód jest wystarczający, by nawet sensownie żyć, to już dochód (przychód – koszty) po uwzględnieniu ~1 500 zł ZUSu może nieźle zachwiać budżetem.

Na szczęście od kilku już lat, oprócz braku ZUS na start i późniejszej ulgi przez 2 lata, mamy coś takiego jak Mały ZUS Plus (a wcześniej  Mały ZUS, czyli coś podobnego, ale liczonego od przychodu), dzięki czemu możemy płacić skałki ZUS wyliczone na podstawie dochodu. I choć nie chodzi tu o dochód realny, za dany miesiąc, za który płacimy ZUS, a dochód za ubiegły rok, to i tak jest to coś, co w wielu przypadkach sprawia, że prowadzenie małej działalności nabiera sensu.

Kto może skorzystać z Mały ZUS Plus

Ze zniżki na ZUS w postaci Mały ZUS Plus może skorzystać każdy przedsiębiorca, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą (działalność jednoosobowa), którego przychody za poprzedni rok nie przekroczył 120 00 zł, lub proporcjonalnie, jeśli z jakichś przyczyn nie prowadził działalności gospodarczej przez cały ubiegły rok (art. 18c ust. 7 ustawy o sus (Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych)).

W liczbę dni prowadzenia działalności gospodarczej wlicza się również okres korzystania z ulgi na start (pierwsze 6 miesięcy prowadzenia nowej działalności gospodarczej) i preferencyjnego ZUS (kolejne 24 miesiące).

Co ważne, z Mały ZUS Plus nie można korzystać dowolnie długo, nawet jeśli spełnia się warunek przychodowy (120 000 zł). Bo limit to 36 miesięcy w przeciągu 60 miesięcy, czyli 3 lata na każde 5 lat. A w okres ten wlicza się również korzystanie z tzw. Małej Działalności Gospodarczej (Mały ZUS), czyli rozwiązania funkcjonującego w 2019 roku (art. 18c ust. 11 ustawy o sus, art. 3 ustawy zmieniającej).

Z Mały ZUS Plus nie mogą korzystać również osoby rozpoczynające działalność gospodarczą, bo dla nich korzystniejsza jest ulga na start oraz preferencyjny ZUS (6 + 24 miesiące).

Z Mały ZUS Plus nie skorzystają też osoby prowadzące (pozarolniczą) działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni w poprzednim roku kalendarzowym, oraz osoby rozliczające się w ramach zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i korzystał ze zwolnienia podatku VAT. Jest to warunek łączny (ryczałt + zwolnienie z VAT). Tak samo, jak i osoby świadczące w ramach działalności usługi (pracę) na rzecz byłego pracodawcy, w takim samym zakresie (art. 18c ust 11 ustawy o sus). Co ma sens, bo to już raczej unikanie i kombinowanie…

Wysokość składki w ramach Mały ZUS Plus

Wysokość składki, jaką trzeba będzie przekazywać do ZUS w ramach Mały ZUS Plus można wyliczyć z dość prostego ze wzoru, ale zdecydowanie lepiej skorzystać z kalkulatora umieszczone na stronie eSkladka.pl:

I tak dla przychodu w wysokości 50 000 zł i dochodu w wysokości 30 000 zł (2 500 miesięcznie), oraz prowadzeniu działalności gospodarczej przez 366 dni w 2020 (rok przystępny) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wyniesie 1 229,51 zł:

Obliczona na podstawie podanych przez Ciebie informacji oraz obowiązującego współczynnika podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w styczniu 2021 r. wynosi 1229,51 zł.

Co przekłada się na przelew do ZUS w wysokości 740,70 zł miesięcznie (przynajmniej za styczeń 2021), zamiast ~1 500 zł. Czyli właściwie równo połowę. Choć bez uwzględnienia chorobowego, ale tego zazwyczaj nie uwzględniam, bo nie płacę… ;-)

Miedzy 30 a 60%

Co ważne, kwota podstawy nie może być niższa niż 30% (840 zł w 2021) i nie może być wyższa niż 60% (3 155,40 zł w 2021) prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok kalendarzowy (art. 18c ust. 2 ustawy o sus). W dół, bo nie może być mniej niż najmniej, a belka górna, bo przy 60% i tak nie byłoby sensu korzystać z Mały ZUS Plus.

Kontynuacja korzystania z Mały ZUS Plus

Przystąpienie do Mały ZUS Plus zacznę od… kontynuacji. Tak więc, jeśli w 2020 roku korzystaliśmy z Mały ZUS Plus, spełniamy warunki i chcemy korzystać nadal, to w normalnym terminie, czyli do 10 lutego 2021 składamy standardową deklarację rozliczeniową, czyli ZUS DRA, i do tego dokładamy jeszcze nowość, czyli deklarację ZUS DRA cz. II:

Deklaracja rozliczeniowa cz. II dla osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na mniejszą skalę, która korzysta z obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne i opłaca składki wyłącznie za siebie.

Formularz obowiązuje od 1.02.2020 r. Służy do wykazania nowej podstawy wymiaru składek, która obowiązuje od lutego do grudnia 2020 r., wyliczonej od średniomiesięcznego dochodu za 2019 r. (wraz z wysokością przychodu, dochodu i form opodatkowania).

Obie deklaracje składamy raz (chyba że później coś się zmieni „u nas”), właśnie za styczeń 2021, więc z numerem deklaracji 01.

Oczywiście o ile spełniamy warunki, czyli m.in. mniej niż 120 000 zł przychodu w 2020, oraz nie przekroczyliśmy 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy (to akurat podaję głównie dla utrwalenia, że taka zasada obowiązuje, bo akurat ten warunek obecnie nie jest jeszcze możliwy do spełnienia).

W innym wypadku (brak warunków na Mały ZUS Plus) czeka nas „przerejestrowanie”, czyli wyrejestrowanie się z ubezpieczenia z kodem 05 90 lub 05 92 (ZUS ZWUA), oraz ponowna rejestracja z odpowiednim kodem ubezpieczenia, np. 05 10 lub 05 12 (ZUS ZUA, ZUS ZZA).

Zgłoszenie do Mały ZUS Plus

Jeśli spełniamy warunki zgłoszenia do Mały ZUS Plus (m.in. mniej niż 120 000 zł przychodu w 2020), to mamy dosłownie jeszcze chwilę chwile, by dokonać takiego zgłoszenia. Teoretycznie czas na to jest do końca stycznia 2021, ale z racji, ze 31 stycznia wypada w tym roku w niedziele, to ostatnim dniem na zgłoszenie jest 1 lutego 2021, czyli poniedziałek (art. 5 ust.1 ustawy zmieniającej).

W tym celu należy dokonać „przerejestrowania”, z tym że odwrotnie niż w przykładzie powyżej, czyli wyrejestrowanie się z ubezpieczenia z aktualnym kodem, np. 05 10 lub 05 12 (ZUS ZWUA), i ponowna rejestracja z kodem ubezpieczenia 05 90 lub 05 92 (ZUS ZUA, ZUS ZZA).

W ciągu 7 dni od zaistnienia zmiany

W przypadku gdy prawo do korzystania z Mały ZUS Plus uzyskujemy w trakcie roku, np. z powodu zakończenia okresu z preferencyjnymi składkami ZUS mamy 7 dni na dokonanie zgłoszenia do Mały ZUS Plus od momentu zaistnienia tej zmiany (art. 36 ust. 14a pkt 2 ustawy o sus).

Procedura identyczna jak we wcześniejszych przypadkach, czyli wyrejestrowanie z aktualnym kodem (ZUS ZWUA) i ponowna rejestracja z kodem ubezpieczenia 05 90 lub 05 92 (ZUS ZUA, ZUS ZZA).

Rezygnacja z Mały ZUS Plus

Mały ZUS Plus nie jest obowiązkiem, a jest możliwością. Stąd nie tylko nie ma obowiązku korzystania z tej zniżki, ale można też właściwie w dowolnym momencie – jeśli korzystamy – zrezygnować.

I choć może to wydawać się dziwne, że rezygnujemy z płacenia, to czasem może się nie opłacać korzystanie z Mały ZUS Plus. Bo przypominam, że mamy ograniczenie do 36 miesięcy w ciągu każdych 60 miesięcy, więc gdy nasza podstawa składek będzie zbliżona do minimalnej podstawy standardowej, to korzyść z tego będzie niewielka, a miesiące znikają.

Więc jakbyśmy się rozpędzili i zadeklarowali korzystanie z Mały ZUS Plus, to w razie refleksji, że tym razem to się nie opłaca, można właściwie w dowolnym momencie zrezygnować. Wystarczy dokonać „przerejestrowania” na standardowy kod ubezpieczenia.

Ale uwaga – choć decyzję o rezygnacji z Mały ZUS Plus można podjąć w trakcie roku, to taka decyzja jest nieodwołalna, i nie będzie możliwości ponownego skorzystania z Mały ZUS Plus w danym roku kalendarzowym (art. 18. ust. 10 ustawy o sus). Dlatego, choć czasem może się to opłacać, to warto dobrze się nad tym zastanowić.